NDE*

Een heftige allergische reactie door het narcosemiddel veroorzaakte een hartstilstand bij Martha Todd, een universiteitsprofessor Engelse literatuur, die een routineoperatie zou ondergaan. Zij had besef van de paniek die rond haar ontstond, maar raakte zelf in een ontspannen en vredige toestand. Ze zweefde naar het plafond en zag haar lichaam en wat daarbeneden gebeurde. Vervolgens schoot ze een donkere tunnel in die naar een helder licht voerde waar ze zich doordrenkt voelde van allesoverheersende liefde. In het licht waren gestorven vrienden en familieleden aanwezig en ze kreeg alle gebeurtenissen uit haar leven te zien. Ze wilde daar blijven, maar een man  zei dat haar leven nog niet klaar was en ze terug moest.

(Zie: De tunnel en het licht, Raymond Moody).

Nu, eeuwen geleden, in de oudheid, misschien wel zolang de mens bestaat geraken mensen, vaak volkomen onverwacht, op de rand van de dood en komen in een andere werkelijkheid terecht die als echter dan echt wordt beleefd. Doordat de hedendaagse medische technologie in staat is om mensen van de poort van de dood weg te trekken worden we welhaast overspoeld met verhalen als die van MarthaTodd. Het zijn stuk voor stuk unieke ervaringen die toch grote overeenkomsten kennen door steeds terugkerende elementen. Hierdoor kan worden gesproken over 'de’ nabij-de-dood-ervaring (NDE). 

De NDE is een intense ervaring die nimmer wordt vergeten en mensen wezenlijk verandert. Hoewel negatieve ervaringen voorkomen hebben positieve NDE-en de overhand. Na een NDE zullen mensen gevoeliger, milder, minder materialistisch en competitief, meer geïnteresseerd in kennis, wijsheid en zingeving en meer intuïtief ingesteld zijn dan voorheen. Paranormale vermogens kunnen zich ontwikkelen en het zelfbeeld is positiever. Men voelt zich meer verantwoordelijk voor mens, maatschappij, wereld en milieu. De angst voor de dood is verdwenen en daarmee ook de angst om te leven dat nu van dag tot dag wordt geleefd en omarmd. Heimwee naar de ervaring van schoonheid en liefde kan doen verlangen naar de dood wat de omgeving kan verontrusten. Meestal is dit onterecht, want er wordt zowel uitgezien naar het bereiken van de bestemming als genoten van de reis erheen. Lastig voor de omgeving kan ook het in zichzelf terugtrekken zijn van mensen die een NDE hadden en - bij kerkelijkheid - hun afstand nemen van het reguliere geloof, dogma’s en godsbeeld. Spirituele belangstellingen en geloof in voortbestaan en reïncarnatie komen daarvoor in de plaats. Natuurlijk zijn al deze effecten er in gradaties, de NDE werkt niet uniformerend, iedere mens is en blijft uniek. 

NDE-en worden door veel mensen - ook wetenschappers - gezien als bewijs voor het onafhankelijk van het fysieke lichaam kunnen functioneren van het bewustzijn en voor het bestaan van leven na de dood. Daartegenover staan wetenschappers die door hun materialistische opvatting van de wereld de NDE alleen kunnen plaatsen als een op de werking van de stoffelijke hersenen terug te voeren verschijnsel. Dit heeft geleid tot een reeks van gedachtespinsels over hoe de NDE zou kunnen worden veroorzaakt. Daarvan heeft geen een het tot een goed onderbouwde theorie gebracht. Het zijn geen pogingen om de NDE te verklaren, maar manieren om ervan af te komen. Ik noem ze 'bijnadooddoeners', opwellingen over de oorzaak van de NDE die voortkomen uit geloof in het materialisme en niet uit door gericht onderzoek verkregen concrete resultaten. 

Het heeft waarschijnlijk ook niet veel zin om te proberen een verklaring voor de NDE te vinden zolang de vragen hoe het persoonlijke menselijke bewustzijn** ontstaat - als het ontstaat en niet aan alles voorafgaat! - en waar het zich bevindt onbeantwoord zijn, het moderne (neuro-)wetenschappelijke onderzoek ten spijt. De stelling dat bewustzijn lichamelijk is en uit hersenmaterie voortkomt, is niet sterker dan die dat bewustzijn op zichzelf bestaat en zich tijdelijk met het lichaam verbindt. Voor de laatste positie komen zelfs steeds betere aanwijzingen.  Zo berekenden de hersenonderzoekers Berkovich en Romijn al geruime tijd terug dat het voor de hersenen onmogelijk is om alle informatie van een leven op te slaan. Aangezien we tot deze informatie toegang hebben moet die wel buiten de hersenen aanwezig zijn en moet er een verbinding zijn tussen de hersenen en de opslaglocatie(s). 

Dit geeft een sterke onderbouwing aan de gedachte dat bewustzijn wel met de hersenen verbonden is maar daar niet aan gebonden is. Een aanwijzing voor bewustzijn buiten het lichaam is dat een handeling begint voordat we het beseffen. Al voor dit bij u opkwam is het naar uw mond brengen van een kop koffie in gang gezet. Dit is te verklaren uit het bestaan van onstoffelijk bewustzijn. Die start tegelijk de processen van actie en besef in de stoffelijke hersenen. De traagheid van de stof maakt dat als het besef doordringt ook de actie is gevorderd. Natuurlijk leggen materialisten dit anders uit. Volgens hen werkt de stof als een automaat en is bewustzijn een - eigenlijk onnodig - bijverschijnsel van de stof. 

Om de bewuste mens recht te doen is een ander mensbeeld nodig dan dat welke de thans overheersende materialistische zienswijze oplegt. Die begint met een niet-materiële visie op de relatie tussen bewustzijn en materie - tussen geest en stof. Een dergelijke visie bestaat al duizenden jaren. Het zegt dat de levende mens een hechte verzameling is van twee of meer materiële en geestelijke lichamen waarin het bewustzijn - de geest - leidend is en waarvan alleen het materiële deel de vergankelijke weg van de stof gaat. Bewustzijn dat onstoffelijk is en buiten ruimte en tijd staat lijkt echter niet te passen in een wereld die door de wetten van de natuurkunde wordt geregeerd. Toch is dit nu precies wat wordt gemeld uit de afdeling van de natuurkunde die zich met kwantumverschijnselen bezighoudt. Vanaf de eerste stappen op dit terrein aan het begin van de vorige eeuw is een hele rij van wetenschappers gaan beseffen dat hun nieuwe inzichten om een nieuw beeld van de wereld en de mens vraagt. Eén waarin bewustzijn de materie stuurt. Dit is wat de nabij-de-doodervaring onderstreept. De NDE is een ervaring die ons wijst op de onvergankelijkheid van onze essentie.  

* Voorheen: bijna-doodervaring (BDE)

** De termen bewustzijn, ziel, zelf en geest blijken vaak synoniemen te zijn waarmee onze essentie die niet stoffelijk is wordt aangeduid.